Η αναιμία είναι κοινή στα άτομα προχωρημένης ηλικίας και στους ανθρώπους που ζουν με HIV. Η οροθετικότητα συνδέεται με διάφορες μορφές καρκίνου. Πολλοί άνθρωποι γερνάνε πλέον με HIV και άρα κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν πρόωρα ορισμένες μορφές καρκίνου που εμφανίζονται συνήθως στα γηραιότερα άτομα.
Διαταραχές (ή παθήσεις) του αίματος
Η αναιμία, με την οποία εννοούμε τη μειωμένη ικανότητα των ερυθρών αιμοσφαιρίων να μεταφέρουν οξυγόνο στο σώμα, είναι η πιο συχνή διαταραχή του αίματος που παρατηρείται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και σε οροθετικά άτομα. Το 75% των ανθρώπων με αναιμία έχουν τον τύπο αναιμίας που συνδέεται με τα χρόνια νοσήματα, ο οποίος τις περισσότερες φορές δεν είναι σοβαρού βαθμού ή άμεσα απειλητικός για την υγεία. Ωστόσο, αν το επίπεδο της αιμοσφαιρίνης, με το οποίο μετράμε τη σοβαρότητα της αναιμίας, πέσει κάτω από ένα ορισμένο επίπεδο ή αν παρουσιαστούν ανησυχητικά συμπτώματα, όπως κούραση ή δυσκολία στην αναπνοή, μπορεί να χρειαστεί να κάνεις μετάγγιση αίματος ή κάποια άλλη ειδική θεραπεία.
Στους οροθετικούς παρουσιάζεται συχνά ένας τύπος αναιμίας, ο οποίος συνδέεται με φάρμακα όπως η κοτριμοξαζόλη και η δαψόνη που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και τη θεραπεία κατά της πνευμονίας από πνευμονοκύστη (PCP). Ανάλογα με την αιτία και τη σοβαρότητα της αναιμίας και την επιλογή φαρμάκων που έχεις, μπορεί να χρειαστεί να παρακολουθήσεις την κατάσταση και να περιμένεις προτού πράξεις αναλόγως. Οι παθήσεις του αίματος, όπως η αναιμία και ορισμένοι καρκίνοι του λεμφικού συστήματος, παρατηρούνται συχνότερα σε οροθετικούς και εμφανίζονται με ολοένα μεγαλύτερη συχνότητα όσο γερνάμε. Μερικές φορές, η πρώτη ένδειξη μιας νέας πάθησης είναι οι παθολογικές τιμές στα αποτελέσματα των εξετάσεων αίματος. Μπορεί το μόνο σύμπτωμα που έχεις να είναι η κούραση, όμως οφείλεις πάντα να το ψάξεις, παρ’ όλο που η κούραση μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες.
Οι διογκωμένοι λεμφαδένες συχνά είναι το πρώτο εμφανές σημάδι ότι έχεις κάποια μορφή λεμφικού καρκίνου και πρέπει οπωσδήποτε να το αναφέρεις στο γιατρό που σε παρακολουθεί. Επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα είναι συχνά πιο εύθραυστο στα οροθετικά άτομα, η αντιμετώπιση ορισμένων παθήσεων πιθανώς να διαφέρει σε σχέση με αυτή ενός οροαρνητικού ατόμου.
Καρκίνος
Γενικότερα, ο κίνδυνος να πάθεις οποιαδήποτε μορφή καρκίνου αυξάνεται με την ηλικία, ειδικά μετά τα εξήντα. Ο καρκίνος είναι ένας ευρύς όρος που αναφέρεται σε πάνω από 200 διαφορετικές ασθένειες, τις οποίες βάζουμε στην ίδια κατηγορία επειδή όλες προκαλούνται από τον ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολλαπλασιασμό. Τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα λόγω μεταλλάξεων στο DNA τους, οι οποίες οφείλονται στην κληρονομικότητα και στην περιβαλλοντική έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες. Όσο μεγαλώνεις, τα κύτταρά σου εκτίθενται σε ολοένα περισσότερες απειλές και επομένως το DNA σου παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο μετάλλαξης.
Το ανοσοποιητικό σύστημα παίζει θεμελιώδη ρόλο στην προστασία του οργανισμού μας από τα καρκινικά κύτταρα, αφού σκοτώνει αυτά που περιέχουν μεταλλαγμένο DNA. Ωστόσο, όσο μεγαλώνεις, το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί και όλο και περισσότερα καρκινικά κύτταρα έχουν τη δυνατότητα να ξεφύγουν από την επίβλεψη του ανοσοποιητικού. Ο HIV επιτίθεται στο ανοσοποιητικό σύστημα και το καθιστά λιγότερο ικανό να καταπολεμήσει ασθένειες, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου.
Στο παρελθόν, τα οροθετικά άτομα εμφάνιζαν, κατά κανόνα, τρεις μορφές καρκίνου: το Σάρκωμα Kaposi, το μη-Hodgkin λέμφωμα και οι γυναίκες τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Είναι οι λεγόμενες «μορφές καρκίνου που σχετίζονται με το AIDS» και τις οποίες παραθέτουμε αναλυτικά παρακάτω.
ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ AIDS
- Σάρκωμα Kaposi:
Προκαλείται από ιό της οικογένειας των ερπητοϊών (HHV-8) και παρουσιάζεται με τη μορφή ανώδυνων, κοκκινωπών ή μωβ κηλίδων που μπορεί να εκδηλωθούν οπουδήποτε στο σώμα, ακόμα και στο εσωτερικό του σώματος, αλλά συνήθως εμφανίζονται πάνω στο δέρμα. - Μη-Hodgkin Λέμφωμα:
Συνήθως αρχίζει να εμφανίζεται στους λεμφαδένες που είναι και το τμήμα του ανοσοποιητικού συστήματος που βοηθάει στην καταπολέμηση των ασθενειών. Οι λεμφαδένες εντοπίζονται κυρίως στον λαιμό, τις μασχάλες, τη βουβωνική χώρα και στο υπογάστριο. Οι ασθενείς με μη-Hodgkin λέμφωμα συχνά έχουν πυρετό, απώλεια βάρους και νυχτερινές εφιδρώσεις. Ο ιός Epstein-Barr (ιός της λοιμώδους μονοπυρήνωσης, άλλος ένας ιός της οικογένειας των ερπητοϊών) αποτελεί την υποκείμενη αιτία για την εμφάνιση του συγκεκριμένου καρκίνου. - Διηθητικός καρκίνος του τραχήλου της μήτρας:
Επηρεάζει τον τράχηλο της μήτρας, δηλαδή την είσοδο από τον κόλπο στη μήτρα. Ο συγκεκριμένος καρκίνος προκαλείται σχεδόν πάντα από τον HPV (ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων), γνωστός και ως ιός των κονδυλωμάτων. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αναπτύσσεται ταχύτερα στις οροθετικές γυναίκες, επομένως αν είσαι οροθετική γυναίκα είναι σημαντικό να κάνεις τακτικά τεστ ΠΑΠ για να εντοπίσεις τυχόν προκαρκινικές αλλαγές και ενδείξεις καρκίνου (βλ. Ετήσιες Εξετάσεις στις τελευταίες σελίδες).
Καθώς πλέον τα οροθετικά άτομα ζουν περισσότερο, εμφανίζουν μορφές καρκίνου που σχετίζονται με τα γηρατειά και όχι με την οροθετικότητα. Αυτό συμβαίνει ακόμα και σε άτομα που λαμβάνουν αντιρετροϊκή αγωγή και έχουν πιο υγιές ανοσοποιητικό σύστημα. Οι συγκεκριμένες μορφές καρκίνου επηρεάζουν διαφορετικά μέρη του σώματος και είναι οι λεγόμενοι καρκίνοι που δε σχετίζονται με το AIDS, τους οποίους παραθέτουμε παρακάτω.
ΚΑΡΚΙΝΟΙ ΠΟΥ ΔΕ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ AIDS
- Καρκίνος των πνευμόνων:
Το κάπνισμα είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου. Ο παρατεταμένος βήχας, η απώλεια βάρους και η αιμόπτυση είναι μερικά από τα συμπτώματά του. Θα μειώσεις σημαντικά τον κίνδυνο να πάθεις καρκίνο των πνευμόνων αν κόψεις το κάπνισμα, αν ασκείσαι και αν κρατάς δυνατό το ανοσοποιητικό σου. - Λέμφωμα Hodgkin:
Άλλος ένας καρκίνος που εμφανίζεται κυρίως στους λεμφαδένες. Προκαλεί νυχτερινές εφιδρώσεις, απώλεια βάρους, διόγκωση των λεμφαδένων. - Καρκίνος του πρωκτού:
Οι άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο να πάθουν καρκίνο του πρωκτού. Το πρωκτικό σεξ μπορεί να οδηγήσει σε λοίμωξη του ιού HPV (κονδυλώματα), η οποία αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου. - Καρκίνος του ήπατος:
Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του ήπατος είναι εξαιρετικά υψηλός σε οροθετικά άτομα που επιπλέον έχουν χρόνια ηπατίτιδα B ή ηπατίτιδα C. Το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση «ψυχαγωγικών» ναρκωτικών και η κοινή χρήση συρίγγων ή άλλου φαρμακευτικού εξοπλισμού είναι επίσης παράγοντες κινδύνου.
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου:
- Συλλοίμωξη με άλλους ιούς:
Όταν είσαι οροθετικός έχεις εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, που σημαίνει ότι είναι πιο εύκολο για άλλους ιούς να επιβιώσουν στον οργανισμό σου και να προκαλέσουν βλάβη στο σώμα σου. Οι εν λόγω καρκινογόνοι ιοί είναι η ηπατίτιδα B και C, ορισμένοι τύποι ερπητοϊών (όπως ο ιός Epstein-Barr που συνήθως προκαλεί τη λοιμώδη μονοπυρήνωση) και ο HPV, ο ιός των κονδυλωμάτων. - Το κάπνισμα είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου όχι μόνο για τον καρκίνο των πνευμόνων αλλά και για άλλες μορφές καρκίνου. Είναι λιγότερο πιθανό να πάθεις καρκίνο των πνευμόνων, αν είσαι μη καπνιστής ή αν κόψεις το κάπνισμα.
- Αν έχεις οικογενειακό ιστορικό καρκίνου οποιασδήποτε μορφής, πρέπει να προσέχεις για συμπτώματα και να αναφέρεις ο,τιδήποτε ασυνήθιστο στον γιατρό που σε παρακολοθεί.
Ο οδηγός που κρατάς στα χέρια σου δε θα σου δώσει πληροφορίες για τις θεραπείες κατά του καρκίνου, είτε σχετίζονται με τον HIV, είτε σχετίζονται με το γήρας. Η αντικαρκινική θεραπεία είναι εξαιρετικά εξειδικευμένη και και εξελίσσεται. Αν διαγνωστείς με καρκίνο, είναι ζωτικής σημασίας να απευθυνθείς άμεσα σε ειδικούς για θεραπεία.