Αν φροντίζεις το δέρμα σου όλη σου τη ζωή οι συνέπειες της γήρανσης θα είναι πιο ήπιες. Λόγου χάρη, πρέπει να προφυλάσσεσαι από τον ήλιο, επειδή έτσι μειώνεται ο κίνδυνος να πάθεις καρκίνο του δέρματος. Αν φροντίζεις καλά τα νύχια σου θα αποφεύγεις τραυματισμούς και μολύνσεις. Πρέπει επίσης να φοράς παπούτσια που να είναι άνετα και κατάλληλα για περπάτημα.
Δέρμα
Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος και συνήθως είναι η πρώτη γραμμή άμυνας απέναντι σε πολλές λοιμώξεις. Το δέρμα είναι αυτό που συνήθως δείχνει τα πρώτα σημάδια γήρανσης, αφού η φθορά της πρωτεΐνης στο δέρμα, του λεγόμενου κολλαγόνου, γίνεται ορατή όταν εμφανίζονται οι πρώτες ρυτίδες γύρω στα 25. Επίσης, το δέρμα γίνεται σταδιακά λιγότερο ελαστικό, κάτι που επιταχύνεται από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο, το κάπνισμα, την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και τα ψυχαγωγικά ναρκωτικά.
Παρ’ όλο που τα περισσότερα δερματικά προβλήματα που συνδέονται με τη γήρανση είναι συνήθως ήπιας μορφής, υπάρχει και ο καρκίνος του δέρματος, ο οποίος εξαρτάται από το ιστορικό της έκθεσής σου σε τοξίνες, όπως και στον ήλιο. Μερικές μορφές καρκίνου του δέρματος είναι λιγότερο επιθετικές και αντιμετωπίζονται εύκολα. Η χρώση του δέρματος αλλάζει με την ηλικία και εμφανίζονται οι λεγόμενες ηπατικές ή μελαγχρωματικές κηλίδες, ενώ παθαίνεις πιο εύκολα μελανιές, καθώς τα αιμοφόρα αγγεία γίνονται πιο εύθραυστα.
Το δέρμα αποτελείται από δύο στρώματα, την επιδερμίδα και το χόριο (το κυρίως δέρμα). Ο καρκίνος πλακωδών κυττάρων αναπτύσσεται στα εξωτερικά στρώματα και το μελάνωμα αναπτύσσεται στα βαθύτερα στρώματα. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα αναπτύσσεται στα χαμηλότερα στρώματα της επιδερμίδας και είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος καρκίνου του δέρματος. Ο καρκίνος πλακωδών κυττάρων και το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ονομάζονται μη μελανωματικοί καρκίνοι του δέρματος. Ο καρκίνος του δέρματος συνήθως αναπτύσσεται αργά και περνάνε χρόνια μέχρι να τον αντιληφθείς, αν και μπορεί να αναπτυχθεί και πιο γρήγορα.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ:
- Μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο
- Κινδυνεύεις περισσότερο να εμφανίσεις βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, αν είχες πάθει ηλιακά εγκαύματα όταν ήσουν μικρός/ή
- Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου πλακωδών κυττάρων συνδέεται με τη συνολική έκθεση στον ήλιο
- Τα άτομα με ανοιχτό δέρμα, ανοιχτά μαλλιά και ανοιχτά μάτια έχουν περισσότερες πιθανότητες να πάθουν εγκαύματα από την έκθεση στον ήλιο και άρα κινδυνεύουν να πάθουν μεγαλύτερη ζημιά απ’ ότι τα άτομα με σκούρο δέρμα
- Αν είσαι προχωρημένης ηλικίας
- Αν έχεις οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος
- Αν έχεις εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως μπορεί να συμβεί με τους οροθετικούς
Όλοι χρειαζόμαστε την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία για να επιτρέψουμε την ενεργοποίηση της βιταμίνης D στο δέρμα μας, έτσι ώστε να κρατήσουμε τα οστά μας υγιή (βλ. Παράρτημα 3). Όμως, είναι πολύ σημαντικό να πάρεις μέτρα για να ελαχιστοποιήσεις τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος στο μέλλον. Αν έχεις ιστορικό επανειλημμένης έκθεσης στον ήλιο, θα πρέπει να κάνεις τακτικούς ελέγχους. Μίλα με το γιατρό σου για τυχόν αλλοιώσεις στο δέρμα σου που δεν υποχωρούν ή μεγαλώνουν σε μέγεθος μέσα σε διάστημα έξι εβδομάδων. Μεταξύ αυτών είναι οι εξής:
- Πληγές σε σημεία του δέρματος που έχουν εκτεθεί στον ήλιο, οι οποίες δεν επουλώνονται ή αιμορραγούν διαρκώς επί ένα μήνα
- Η δημιουργία έλκους χωρίς προφανή λόγο, το οποίο δε θεραπεύεται μέσα σε ένα μήνα
- «Ελιές» (σπίλοι) που πρωτοεμφανίζονται και ιδιαίτερα όταν μεγαλώνουν γρήγορα, σε φαγουρίζουν ή ματώνουν
- «Ελιές» (σπίλοι) που ήδη είχες αλλά αλλάζουν μορφή (μεγαλώνουν γρήγορα, ματώνουν κλπ)
Η HIV λοίμωξη επηρεάζει το δέρμα και οι αλλοιώσεις του είναι συχνά τα πρώτα σημάδια δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, με πιο συνήθεις παθήσεις το έκζεμα και την ψωρίαση. Οι μυρμηγκιές στα πέλματα των ποδιών και οι μυκητιάσεις είναι επίσης συχνές, αν και αντιμετωπίζονται εύκολα. Είναι σημαντικό ο γιατρός σου να ελέγξει τις αλλοιώσεις στην εμφάνιση του δέρματός σου το συντομότερο δυνατό. Η HIV λοίμωξη δεν αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος. Όμως, όταν εμφανιστεί μελάνωμα συμπεριφέρεται πιο επιθετικά στα οροθετικά από ότι στα οροαρνητικά άτομα.
Μαλλιά
Η τριχόπτωση αυξάνεται με την ηλικία και τα μαλλιά που παραμένουν στο τριχωτό της κεφαλής γίνονται πιο εύθραυστα. Στους άνδρες παρατηρείται ένα γνώριμο μοτίβο τριχόπτωσης το οποίο λίγο πολύ όλοι ξέρουμε. Είναι σημαντικό να μπορείς να διακρίνεις ανάμεσα στις αλλαγές που οφείλονται στην HIV λοίμωξη και σε όσες οφείλονται στη γήρανση ή σε άλλους περιστασιακούς παράγοντες.
Παγκοσμίως, η πιο συχνή αιτία τριχόπτωσης είναι η έλλειψη σιδήρου. Το άγχος μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την αλωπεκία, που προκαλεί μερική ή ολική απώλεια μαλλιών. Η παθολογική λειτουργία του θυρεοειδούς μπορεί επίσης να προκαλέσει τριχόπτωση. Στα τακτικά ραντεβού με το γιατρό σου θα ελέγχει την πιθανότητα να έχεις κάποια από τις παραπάνω παθήσεις. Αν χρειαστεί, ο γιατρός θα σε παραπέμψει στον κατάλληλο ειδικό, συνήθως σε δερματολόγο. Αν υπάρχουν σχετικά συμπτώματα, θα κάνεις εξετάσεις για τα επίπεδα σιδήρου και θυρεοειδούς σε ετήσια βάση ή και συχνότερα.
Τα δερματικά προβλήματα και τα προβλήματα με τα μαλλιά και τα νύχια είναι συνηθισμένα στους οροθετικούς και στους ανθρώπους προχωρημένης ηλικίας, μπορεί όμως να ανακουφιστούν και να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική αγωγή, φροντίδα και καλή υγιεινή.
Μέτρα που μπορείς να πάρεις μόνος σου για να περιορίσεις την τριχόπτωση είναι να αποφεύγεις χημικά σκευάσματα για τα μαλλιά σου όπως βαφές και περμανάντ και να διαχειρίζεσαι το άγχος σου. Το σύμπλεγμα βιταμινών B και τα συμπληρώματα σόγιας ίσως συμβάλλουν στην ανακούφιση από την ξηροδερμία και τα ξηρά μαλλιά, αλλά και από την τριχόπτωση.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΑ ΝΥΧΙΑ:
Οι μυρμηγκιές γύρω από τα νύχια (περιονύχιες μυρμηγκιές) προκαλούνται από τη λοίμωξη του HPV (ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων). Παρατηρούνται με αυξημένη συχνότητα σε ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Η χρόνια παρωνυχία προκαλείται από μυκητιάσεις και από βακτηριακές λοιμώξεις. Μπορεί να είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί λόγω της φυσιολογικής καθημερινής φθοράς των νυχιών. Συνήθως επηρεάζονται τα νύχια των ποδιών.
Τα νύχια των ποδιών που γυρίζουν και μεγαλώνουν προς τα μέσα είναι συχνό πρόβλημα στα άτομα προχωρημένης ηλικίας. Συνήθως προκαλούνται από το απρόσεκτο κόψιμο των νυχιών, την εξωτερική πίεση λόγω ακατάλληλων παπουτσιών, άλλες ανωμαλίες στα πόδια και τα δάχτυλα των ποδιών, την εφίδρωση στα πόδια, την κακή υγιεινή και την υπερβολική ανάπτυξη δέρματος γύρω από τα νύχια.
Η μόλυνση και η γάγγραινα προκαλούνται από διάφορες διαταραχές στην κυκλοφορία του αίματος και στην αίσθηση των ποδιών που παρατηρούνται στα γεράματα, όπως είναι η περιφερειακή νευροπάθεια ή ο διαβήτης. Για να προλάβεις ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καλό είναι να κάνεις τακτικές επισκέψεις στον ποδίατρο.
Νύχια
Οι παθήσεις νυχιών είναι συχνές στα άτομα προχωρημένης ηλικίας. Εν μέρει, αυτό συμβαίνει λόγω προβληματικής κυκλοφορίας του αίματος. Άλλοι παράγοντες που συνδέονται με προβλήματα στα νύχια είναι η μεγαλύτερη ευαισθησία σε μυκητιάσεις, η επίδραση της φαρμακευτικής αγωγής και οι συστηματικές παθήσεις, όπως η ψωρίαση και η αδιάγνωστη χρόνια σύφιλη. Όσο γερνάς, τα νύχια σου γίνονται πιο εύθραυστα και πιο επιρρεπή σε τραυματισμούς. Είναι σημαντικό να γνωρίζεις τα σχετικά συμπτώματα και σημάδια, αφού η έγκαιρη αξιολόγηση και θεραπεία θα σε βοηθήσει να τα κρατήσεις υγιή.